ปรอทกรอ เป็นลูกโลหะกลม ๆ ไม่ใหญ่ เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณเหรียญ 10 บาท คือสิ่งประดิษฐ์ของคนโบราณที่น่าทึ่งมาก ที่เรียกว่า “ปรอท” เพราะว่าเปลือกนอกมักเป็นโลหะเคลือบทอง เวลาเคลือบต้องเอาผงทองมาละลายในปรอทแล้วทาบนเนื้อโลหะแล้วเอาไปผ่านความร้อนให้ปรอทระเหยไปเหลือแต่ทองที่เคลือบโลหะ ที่น่าทึ่งก็คือข้างในนั้นมันมีกลไกคล้ายระบบลานอยู่ข้างใน ห่อหุ้มโลหะเล็ก ๆ อีกขึ้นหนึ่ง เวลาขยับแค่นิดหน่อยก็จะเกิดมีเสียงดัง และจะดังอยู่สักพักแม้จะไม่มีการเคลื่อนไหวแล้วก็ตาม หากดูจากอายุของมัน ซึ่งก็ประมาณ 300-1000 ปี ก็ถือว่าผู้ประดิษฐ์น่าจะทรงภูมิปัญญามาก ปัจจุบันมีให้เห็นน้อย 

หากผ่าดูข้างในจะพบว่ามันมีโลหะอีกชั้นหนึ่งสานเป็นซี่สับกัน คล้ายตะกร้อโลหะ บางอันเป็นขดลวดสำริด หลักการทำงานคือ เมื่อได้รับการสั่นสะเทือนลูกโลหะข้างในจะเคลื่อนไหว ทำให้โลหะชั้นในสั่น เกิดการเคลื่อนไหวทวนทิศแบบลานนาฬิกาหรือฟันเฟือง

มีความเชื่อกันว่า ปรอทกรอ หากบูชาจะช่วยเรื่องโชคลาภ เพราะโลหะข้างในปรอทกรอนั้นไม่ใช่ของธรรมดา แต่มักจะเป็นของขลัง เช่น เหล็กไหล หรือ ปรอทสำเร็จ (ปรอทสำเร็จคือของขลังอย่างหนึ่งของคนโบราณ ได้จากการเล่นแร่แปรธาตุ หายากมากเพราะว่าคนที่ทำมักจะตายเพราะพิษปรอทก่อนที่จะทำสำเร็จ) 

ปรอทกรอนั้นเป็นของเก่าแก่ มักพบตามวัดเก่า เจดีย์โบราณ กรุพระ ฐานพระพุทธรูป หรือใต้โบสถ์ และแถวกำแพงเมืองเก่า เป็นต้น ไม่ค่อยได้ยินว่ามีใครได้รับสืบทอดในการสร้าง จึงถือเป็นของลึกลับอย่างหนึ่ง ไม่ค่อยมีใครรู้จักด้วยซ้ำ บ้างก็ว่ามันเป็นของที่นำเข้ามาจากประเทศจีน เนื่องจากเคยพบในสุสานของกษัตริย์จีนด้วย เป็นของคล้าย ๆ แบบนี้เหมือนกัน นอกจากนี้ปรอทกรอยังมีทั้งแบบ “ตัวผู้” และ “ตัวเมีย” ด้วย แบบตัวเมียนั้นจะเสียงใสกว่า แต่หายากกว่า

โดยมาก ปรอทกรอ มักจะรู้จักกันในนาม เครื่องรางของขลัง และขึ้นชื่อว่าเป็นเครื่องเตือนภัย ประมาณว่าเมื่อมีอันตรายมันจะส่งเสียงดัง เชื่อกันว่าเป็นของศักดิ์สิทธิ์มาก ใช้ป้องกันสิ่งชั่วร้าย คุณไสย ลมเพลมพัด ว่านผี น้ำมันผี น้ำมันพราย เป็นต้น

ขณะที่ในทางประวัติศาสตร์ ปรอทกรอ น่าจะเป็นของใช้อย่างหนึ่งของคนโบราณ มักจะพบตรงกำแพงเมือง จึงอาจมีส่วนกับเรื่อวการศึกสงคราม เป็นไปได้ว่ามันอาจจะเป็นเครื่องระวังภัยของแม่ทัพหรือทหารแนวหน้า ใช้วางไว้ตามกำแพงเมืองหรือบนพื้นดิน เพื่อใช้เตือนเวลามีข้าศึกบุกเข้ามาแต่ไกล การสั่นสะเทือนของพื้นดินจะทำให้ปรอทกรอส่งเสียงดัง หรือบางทีอาจจะเป็นเครื่องมือที่ใช้เตือนภัยแผ่นดินไหวดูจะสมเหตุสมผล ส่วนการที่ ปรอทกรอ พบในวัด อาจจะเกี่ยวกับเรื่องการนำมาปลุกเสกก่อนเอาไปใช้ก็ได้